Enoz – zachwycające wina z Kampanii

Wracamy do relacji z naszych kolejnych włoskich wakacji. Po pobycie na południu Toskanii, w okolicach miasteczka Pitigliano, gdzie odwiedziliśmy winiarnię Sassotondo (Sassotondo – wulkaniczne wina z mniej znanej części Toskanii), ruszyliśmy w dalszą trasę. Naszym kolejnym przystankiem było Sorrento, ale po drodze postanowiliśmy podjechać do naturalnego producenta Enoz-Masseria Torricella. Dzisiaj chcemy Wam opowiedzieć trochę więcej o tym zachwycającym projekcie.

Podążając wulkanicznym śladem

Tak się złożyło, że w przypadku obu tych producentów (Enoz i Sassotondo) „motywem przewodnim” win jest wulkaniczne podłoże. Nawet sam widok miasteczka Sessa Aurunca, które można podziwiać z tarasu winiarni Enoz przypomina w pewnym sensie obraz Pitigliano. Znajdujemy się bowiem na pograniczu Lacjum i Kampanii, ale przede wszystkim na obrzeżach wygasłego wulkanu Roccamonfina.

W czasach starożytnych Sessa Aurunca stanowiło stolicę plemienia Aurutnów, które zostało podbite przez Rzymian w IV wieku p.n.e. Następnie miasto było jednym z głównych centrów rzymskiej prowincji Campania Felix. Już wtedy winiarstwo odgrywało istotną rolę w lokalnej gospodarce, bo to właśnie z okolic położonych jedynie kilka kilometrów na południe (nazywanych Ager Falernus) pochodziły wina falernańskie, uznawane przez Rzymian za jedne z najlepszych ówczesnych win.

Szczerze powiedziawszy przemieszczając się samochodem po okolicznych drogach sama kaldera wulkanu nie jest zbyt dostrzegalna. Ale z pomocą przychodzą zdjęcia satelitarne. Wtedy wyraźnie widać, że zalesione wzgórza tworzą wyraźny pierścień wokół znajdującego się w jego środku wzniesienia (Monte Santa Croce, 1005 m n.p.n.), które jest właśnie pozostałością wulkanicznego stożka. Badania wskazują, że ostatnie erupcje miały tu miejsce około 50 tys. lat p.n.e., obecnie tylko co jakiś czas mają tu miejsce niewielkie (oczywiście jak na włoską skalę) ruchy sejsmiczne.

Tutejsze podłoże to podobnie jak w przypadku winnic Sassotondo głównie wulkaniczny tuff. Zresztą również tak samo piwnica, gdzie fermentują i dojrzewają wina Enoz, została wykopana w tufie. Dodatkowo gdzieniegdzie znajdziemy również podłoże bardziej skaliste, lub dla odmiany gliniaste.

Rodzina Zeno – winiarze z krwi i kości

Za projektem Enoz stoi Roberto Zeno, którego rodzinne nazwisko posłużyło na inspirację do stworzenia samej nazwy. Jej drugi człon, Masseria Torricella to historyczna nazwa samej farmy. Roberto jest już trzecim pokoleniem winiarzy. Wszystko zaczęło się od jego dziadka (również noszącego imię Roberto), który następnie przekazał pasję swojemu synowi Giuseppe. Co jednak ciekawe, rodzinne winnice znajdują się w okolicach Avelino, znacznie dalej na wschód od Sessa Aurunca. Zapytaliśmy więc Roberto, dlaczego on znalazł się tutaj. Przyznał, że chciał tworzyć inne wina, naturalne, dojrzewające jedynie w amforach (używa on różnych ich rodzajów, od gruzińskich qveveri, po amfory pochodzące z Trentino) i gdy zdecydował się ostatecznie, by rzuć pracę w korporacji i zająć się na poważnie winiarstwem, postanowił stworzyć własny projekt.

Szukając miejsca, gdzie mógłby oddać się winiarskiemu dziełu, znalazł Masserię Torricella. Działo się to w 2013 roku, ale pierwsze kilka lat Roberto musiał poświęcić na przywrócenie do życia wtedy porzuconych winnic i odbudowę samych budynków winiarni, które stanowiły praktycznie ruinę. Pierwsze wina trafiły więc na rynek dopiero w 2019 roku (pochodziły z 2018 rocznika). Nie był to idealny czas na debiut, bo przecież rok później zaczął się COVID, ale Roberto wyszedł z tych zawirowań obronną ręką. Dzisiaj ma on 7 ha winnic w okolicach samej winiarni, a do tego kolejne 5 ha na trochę oddalonej działce. Pozostałe kilkanaście hektarów posiadłości zajmują drzewa oliwne, uprawy zbóż i warzyw.

Około 80% swojej winiarskiej produkcji eksportuje, głównie do USA, Wielkiej Brytanii i na Daleki Wschód. Jak sam przyznał, rodzimy rynek naturalnych win jest dość wymagający. Poza największymi ośrodkami miejskimi (Rzym, Mediolan, Turyn), pozostała część kraju jeśli chodzi o wina jest bardzo tradycjonalistyczna. Nawet w pobliskim Neapolu trudno się im przebić, dlatego paradoksalnie prościej jest mu sprzedawać te butelki za granicę.

Roberto – filozof i pasjonat

Do Enoz przyjechaliśmy w środku zbiorów, które w tym roku zaczęły się 26 sierpnia. Część owoców było już zebrana, wyciśnięta i przechodziła fermentację, część zebrana miała zostać dosłownie na dniach. Gdy przyjechaliśmy Roberto miał więc pełne ręce roboty, mieliśmy wręcz wrażenie, że odrywamy go od jego zajęć, bo co chwila biegał do piwnicy, żeby coś sprawdzić, czy poinstruować swoich pracowników. Dlatego nie chcąc zabierać mu czasu, po degustacji chcieliśmy szybko zmykać, ale powiedział, że nie puści nas bez lunchu. Ujął nas tym bardziej, że jak za chwilę się okazało, w wirze pracy znalazł czas, by zorganizować nam na poczęstunek zrobioną tego samego dnia rano, świeżutką mozarellę. Była mięciutka, sprężysta, po prostu nieziemsko smaczna. Od tego czasu już żadna mozarella nie smakuje nam tam samo.

Roberto to zresztą niesamowity człowiek. W pierwszej chwili wydaje się trochę wycofany, ale szybko nabiera animuszu opowiadając o swoich winach. Gdy skończyliśmy już degustację, zajęliśmy się wspomnianą mozarella i lokalna pizzą, a rozmowa zeszła na tematy około-winiarskie można było dostrzec jego filozoficzne wykształcenie (do którego się przyznał) i takie też podejście do życia. Uwielbiamy spotykać na winiarskich ścieżkach takich właśnie pasjonatów, bezgranicznie oddanych swojej pracy.

Spróbowane wina

Portfolio Roberto jest niewielkie, liczy bowiem pięć etykiet, z których cztery udało się nam spróbować (niestety piedirosso było już wyprzedane).

Obecnie wina Roberto nie są importowane w do Polski, ale zachęcam naszych importerów specjalizujących się w naturalnych winach, żeby zwrócili uwagę na tego nietuzinkowego winiarza. We Włoszech jego wina kosztują detalicznie około 20 € każde.

Enoz L’Attimo Falanghina Roccamonfina 2022

Falangina, jedna z najpopularniejszych i najważniejszych odmian Kampanii (uważa się, że to właśnie z niej w starożytności powstawały wina falernańskie). Winogrona były macerowane przez 6 dni, a potem wino fermentowało i dojrzewało przez 9 miesięcy w amforach.

Enoz La Monade Fiano Roccamonfina 2022

Fiano to kolejna ze specjalności Kampanii. Tutaj maceracja była krótsza (trwała 4 dni), ale czas dojrzewania wina w amforach analogiczny jak u poprzednika.

Enoz Il Re è Nudo Rosato Roccamonfina 2022

Zdziwiła mnie obecność w portfolio Roberto szczepu primitivo, ale szybko wyjaśnił, że w tych okolicach to bardzo popularna odmiana, wyprzedzająca nawet takie bardziej kojarzone z Kampanią ciemne szczepy jak aglianico, czy piedirosso. Owoce zostały tylko delikatnie wyciśnięte i pozostawały w kontakcie ze skórkami ledwie przez godzinę. Następnie wino fermentowało i dojrzewało przez 6 miesięcy w amforach.

Enoz Il Chaos Primitivo Roccamonfina 2023

Na koniec spróbowaliśmy primitivo w czerwonej wersji. Maceracja ze skórkami trwała 15 dni, potem zaś tradycyjnie wino trafiło na kilka miesięcy do amfor.

To była jedna z tych wizyt, do których będziemy jeszcze wielokrotnie wracać we wspomnieniach. Świetne wina, niesamowicie sympatyczny i pełen pasji winiarz oraz pyszne jedzenie stworzyły przepiękny obraz, który wymalował się w naszych sercach. Bardzo liczę na to, że wina od Enoz-Masseria Torricella pojawią się w Polsce i całym sercem będę do ich sprowadzenia namawiał naszych importerów.